Orthorexia nervosa is een fixatie op gezond eten die obsederend wordt. Het verschilt van gewoon gezond eten door de extreme focus en angst voor slecht voedsel. Orthorexia is niet officieel erkend in de DSM-5, maar mogelijke oorzaken zijn een combinatie van mentale, sociale en omgevingsfactoren.
Volgens Cinosi et al. (2015, European Psychiatry) heeft orthorexia nervosa een prevalentie van 10,9% onder jonge volwassenen (in Italië), met een significant hogere prevalentie bij vrouwen. Leeftijd en BMI zijn geen significante factoren. Strahler & Stark (2020) halen onderzoek uit de Verenigde Staten en Duitsland aan waaruit blijkt dat 1 tot 7% van de bevolking lijdt aan orthorexia nervosa.
Symptomen omvatten een strikte voedselroutine, sociale isolatie en angst. Orthorexia kan leiden tot voedingstekorten en psychische problemen. Het is gevaarlijk omdat het de kwaliteit van leven vermindert en soms tot ernstige gezondheidsproblemen leidt.
Behandeling richt zich op het herstellen van een gebalanceerd dieet en het aanpakken van onderliggende psychische aandoeningen. Het verschilt van andere eetstoornissen door de specifieke focus op ‘gezond’ eten. Medicatie en therapie kunnen helpen, net als bij andere eetstoornissen.
Wat is de medische definitie van orthorexia nervosa?
Orthorexia nervosa is een eetstoornis waarbij een ongezonde obsessie met gezond eten centraal staat. Personen met orthorexia leggen zichzelf extreem restrictieve diëten op, gericht op het eten van voedsel dat zij als puur of gezond beschouwen. Deze fixatie kan leiden tot malnutritie, een slechte levenskwaliteit en soms zelfs tot de dood.
Orthorexia deelt kenmerken met anorexia nervosa, zoals perfectionisme en een sterke drang om controle uit te oefenen over de kwaliteit van voedsel.
De term ‘orthorexia’ is afgeleid van de Griekse woorden ‘ortho’ (juist, recht) en ‘rexia’ (eetlust). ‘Ortho’ verwijst naar de fixatie op ‘juist’ voedsel, terwijl ‘rexia’ wijst op de obsessie met eten. Samen vormen ze ‘orthorexia’, wat letterlijk ‘juiste eetlust’ betekent.
Orthorexia nervosa wordt niet officieel erkend in de DSM-5 (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders), waardoor de diagnose moeilijk is. Het verschilt van gezond eten doordat het gepaard gaat met een extreme preoccupatie met de kwaliteit van voedsel, wat leidt tot beperkende eetgewoonten die de gezondheid schaden.
Hoofdoorzaak is vaak een streven naar perfectie of controle. Symptomen zijn onder meer een obsessieve focus op ‘gezonde’ voeding, schuldgevoel bij het consumeren van voedsel dat als ‘ongezond’ wordt beschouwd en het vermijden van veel voedingsmiddelen, wat kan resulteren in voedingstekorten.
Hoe wordt orthorexia gediagnosticeerd volgens de DSM-5?
Orthorexia Nervosa heeft momenteel geen officiële diagnostische criteria in de DSM-5. Orthorexia wordt niet erkend als een aparte eetstoornis. Deskundigen zien overeenkomsten met anorexia nervosa, zoals perfectionisme en een obsessieve focus op ‘gezond’ eten.
Volgens Vandereycken (2011) heeft Orthorexia Nervosa (ON) geen eigen classificatie in de DSM-5, deels door discussies over de juiste classificatie van ON. Varga et al. (2014) tonen aan dat de ORTO-15 een betrouwbaar en valide instrument is voor het meten van orthorexia nervosa in Hongarije. Hogere scores correleren met gezondere voedselkeuzes en specifieke leefgewoonten. Meule et al. (2019) vinden dat de BOT, EHQ en DOS betrouwbare zelfrapportageschalen zijn voor het meten van orthorexia nervosa, terwijl de ORTO-15 onbetrouwbaar is door slechte psychometrische eigenschappen. Dit toont aan dat er verschillende visies zijn op het meten van orthorexia nervosa.
De fixatie op voedzame voeding, waarbij individuen zich schamen of schuldig voelen bij het consumeren van wat zij als ongezond beschouwen, kan leiden tot een restrictief dieet en ondervoeding. Orthorexia deelt kenmerken met anorexia, maar richt zich specifiek op de kwaliteit van voedsel. Behandeling kan multidisciplinaire therapie omvatten, waaronder voedingsadvies, om een gezondere relatie met eten te ontwikkelen.
Hoe verschilt orthorexia van gewoon gezond eten?
In tegenstelling tot gezond eten, betreft orthorexia nervosa een obsessie met voeding die als puur wordt gezien. Deze fixatie op gezond eten wordt ongezond en leidt tot extreem restrictief dieetgedrag. Orthorexia heeft negatieve effecten op fysieke en psychologische gezondheid, zoals ernstige ondervoeding en een verzwakt immuunsysteem.
Het gedrag richt zich op het consumeren van uiterst voedzame voeding en vermijdt alles wat niet aan strikte voedingsregels voldoet. Dit verschilt van gezond eten, wat een positieve invloed heeft op de algehele functie en kwaliteit van leven. Het is belangrijk om orthorexia te onderscheiden van gezond eetgedrag om stigmatisering te voorkomen.
Wat zijn de oorzaken van orthorexia nervosa?
De exacte oorzaken van orthorexia worden niet volledig begrepen, maar komt waarschijnlijk door een combinatie van factoren. Psychosociale aspecten dragen bij aan de ontwikkeling. McComb en Mills (2019) linken orthorexia aan perfectionisme, obsessief-compulsieve trekken en andere psychosociale factoren, terwijl geslacht en zelfwaardering over het algemeen niet gerelateerd zijn.
Culturele invloeden en sociale media benadrukken gezond eten, wat bij sommige mensen kan leiden tot een ongezonde fixatie. Angst, trauma en de neiging tot obsessie kunnen ook een rol spelen. Belangrijk is dat deze fixatie negatief uitwerkt, leidend tot fysieke en psychologische consequenties.
Wat zijn de symptomen van orthorexia nervosa?
De symptomen van orthorexia omvatten een obsessie met gezond eten, het vermijden van voedsel dat als ongezond wordt beschouwd en een strikt dieet volgen. Orthorexia nervosa kenmerkt zich door een fixatie op voedingskwaliteit en-zuiverheid.
Mensen met orthorexia voelen zich vaak schuldig of beschaamd als ze niet voldoen aan hun zelfopgelegde voedingsnormen. Dit kan leiden tot sociale isolatie, angst en fysieke problemen zoals ondervoeding of spijsverteringsklachten. Het is belangrijk te weten dat symptomen kunnen overlappen met die van anorexia en boulimia.
Is orthorexia gevaarlijk?
Hoewel orthorexia minder ernstig lijkt dan andere eetstoornissen, kan het gevaarlijk zijn. Mensen met orthorexia vermijden bepaalde voedingsmiddelen, wat kan leiden tot voedingstekorten en ondervoeding. Deze restrictieve eetgewoonten kunnen zowel fysieke als mentale gezondheidsrisico’s met zich meebrengen, zoals verminderde lichamelijke gezondheid en een verhoogde kans op depressie.
Hoewel zeldzaam, kan orthorexia in extreme gevallen tot de dood leiden door ernstige complicaties. Het is essentieel dat individuen die symptomen van orthorexia ervaren professionele hulp zoeken om de kwaliteit van hun leven te verbeteren en de negatieve gevolgen van deze stoornis te verminderen.
Welke behandeling is er voor orthorexia?
Behandeling voor orthorexia nervosa omvat doorgaans cognitieve gedragstherapie (CGT), psycho-educatie en mogelijk medicatie. Volgens Koven en Abry (2015) in “The clinical basis of orthorexia nervosa: emerging perspectives” in Neuropsychiatric Disease and Treatment, is er een neuropsychologische overlap bij orthorexia nervosa en kan behandeling met CGT, psycho-educatie en medicatie succesvol zijn.
De aanpak is multidisciplinair, richt zich op het ontwikkelen van een gezondere relatie met voeding en het aanpakken van onderliggende psychologische kwesties. Voedingsadvies helpt individuen een gebalanceerd eetpatroon te ontwikkelen en tekorten die door restrictieve eetgewoonten zijn ontstaan, te beheren. Groepstherapie biedt een ondersteunende omgeving waarin ervaringen en worstelingen gedeeld kunnen worden.
Medicatie wordt voorgeschreven als er sprake is van bijkomende angst of depressie. Het is belangrijk dat mensen met symptomen van orthorexia professionele hulp zoeken om de negatieve gevolgen voor de fysieke en mentale gezondheid te beheersen.
Is orthorexia een echte eetstoornis?
Nee, orthorexia wordt niet officieel erkend als eetstoornis in de DSM-5. Maar het is een aandoening waarbij iemand obsessief bezig is met gezond eten. Hoewel er geen formele diagnostische criteria zijn voor orthorexia als een vorm van eetstoornis, geloven experts dat de aandoening gelijkenissen vertoont met anorexia nervosa, vooral in termen van de drang naar controle en perfectie.
Hoe verhoudt orthorexia zich tot anorexia?
Orthorexia nervosa en anorexia nervosa zijn beide eetstoornissen, maar verschillen in focus en motivatie. Orthorexia draait om een obsessie met gezonde voeding, waarbij kwaliteit centraal staat. Anorexia focust op een laag lichaamsgewicht en angst om aan te komen. Orthorexia leidt tot het extreem beperken van voedsel dat als ongezond wordt beschouwd, terwijl anorexia gekenmerkt wordt door een intense vrees voor gewichtstoename en het streven naar gewichtsverlies door ernstige caloriebeperking.
Beide stoornissen omvatten restrictieve eetgedragingen, maar bij orthorexia is de drijfveer gezondheid, terwijl bij anorexia het vermijden van gewichtstoename voorop staat.
Wordt orthorexia vaak gecombineerd met veganisme?
Onderzoek toont een verband tussen orthorexia en veganisme. Veganisten volgen vaak een strikt dieet, wat kan leiden tot obsessief gezond eetgedrag, bekend als orthorexia. Studies suggereren dat de controle en beperkingen van veganistische diëten orthorexische neigingen kunnen versterken. Het is cruciaal voor begrip dat niet alle veganisten orthorexisch gedrag vertonen. Potentieel speelt veganisme echter een significante rol in de ontwikkeling van orthorexia.
Gevonden is dat een hogere prevalentie van orthorexia voorkomt bij individuen die veganistische diëten volgen. Belangrijk om te noteren is dat de manier waarop voedsel wordt benaderd, kan bijdragen aan orthorexia.
Veganistische voeding wordt soms sociaal aanvaardbaar gebruikt om disfunctionele eetpatronen te verbergen. Een studie op PubMed documenteert dat orthorexische trekken en voedselkeuzes gemotiveerd kunnen zijn door verschillende factoren, zoals ethiek en gewichtsreductie.
