Symptomen van een eetstoornis vertonen betekent dat het subtiel of duidelijker wordt dat iemand met een eetstoornis kampt. Dit omvat extreme focus op lichaamsgewicht, voedselinname en lichaamsbeweging. Specifieke tekenen variëren afhankelijk van het type eetstoornis.
Belangrijkste lichamelijke waarschuwingssignalen zijn onder meer plotseling gewichtsverlies of-toename, droge huid, dunner wordend haar, en koude handen en voeten. Gedragsmatige signalen omvatten obsessief calorieën tellen, vermijden van maaltijden of juist overmatig eten, en excessief sporten.
Symptomen verschillen tussen mannen en vrouwen, waarbij mannen zich meer kunnen richten op spiermassa en sporten, terwijl vrouwen vaak een extreem dun lichaamsbeeld nastreven. Bij kinderen zijn groeistagnatie, vermijden van etenstijden en angst voor gewichtstoename prominente tekenen.
Het is moeilijk te zien of iemand een eetstoornis heeft omdat symptomen vaak verborgen blijven. Schuldgevoelens, schaamte en ontkenning spelen een grote rol. Daarnaast kunnen mensen met een eetstoornis normaal functioneren ondanks hun interne strijd, waardoor het probleem lang onopgemerkt kan blijven.
Wat zijn de waarschuwingssignalen van een eetstoornis?
De belangrijkste waarschuwingssignalen om te zien of iemand een eetstoornis heeft, zijn gedragsmatige en fysieke indicaties.
Gedragsmatige signalen omvatten een obsessie met gewicht, voedsel en diëten, regelmatige weigering om te eten of het vermijden van maaltijden, het ontwikkelen van rituelen rondom eten, zoals kleine porties snijden of voedsel niet laten aanraken. Fysieke signalen zijn onder andere merkbare gewichtsfluctuaties, problemen met de menstruatiecyclus zoals secundaire amenorroe, moeilijkheden met concentreren en fysieke zwakte.
Specifieke gedragingen gerelateerd aan eetbuien en purgeren omvatten het eten van grote hoeveelheden voedsel in korte tijd, gevolgd door gedragingen om gewichtstoename te voorkomen, zoals zelfopgewekt braken, misbruik van laxeermiddelen, vasten, of overmatige lichaamsbeweging. Het gebruik van calluses op de vingers of tandproblemen door het opwekken van braken zijn ook waarschuwingssignalen.
Het is cruciaal om te begrijpen dat deze signalen niet noodzakelijkerwijs betekenen dat iemand een eetstoornis heeft, maar ze kunnen wel aanleiding zijn om hulp te zoeken.
Wat zijn de lichamelijke tekenen en symptomen van eetstoornissen?
Lichamelijke tekenen en symptomen van eetstoornissen variëren afhankelijk van het type stoornis. Bij anorexia nervosa zijn opvallende kenmerken gewichtsverlies, frequent koudegevoel door verlies van isolerend lichaamsvet, en het dragen van meerdere lagen kleding om gewichtsverlies te verbergen of warm te blijven.
Personen met anorexia kunnen ook last hebben van maagkrampen en andere gastro-intestinale klachten. Een preoccupatie met dieet en moeilijkheden om een passend gewicht te handhaven zijn ook kenmerkend, evenals een rigide sportregime.
Boulimia nervosa kenmerkt zich door episodes van binge-eating gevolgd door compenserende gedragingen zoals zelfopgewekt braken, excessief sporten, of manipulatie van insulinedosering. Fysieke symptomen omvatten tanderosie, tandvleesbloedingen, keelontsteking door frequent braken, en temperatuurdisregulatie.
Eetbuistoornis wordt gekenmerkt door het eten van grote hoeveelheden voedsel in korte tijd, vaak zonder compenserende gedragingen, wat kan leiden tot gewichtsfluctuaties.
Dermatologische symptomen, zoals beschreven door Strumìa (2005) in “Dermatologic Signs in Patients with Eating Disorders”, omvatten xerosis (droge huid), lanugo-achtig lichaamshaar, telogen effluvium (haaruitval), carotenoderma (geeloranje verkleuring van de huid), acne, hyperpigmentatie, seborroïsch eczeem, en meer. Deze symptomen zijn vaak het gevolg van voedingstekorten en de impact van eetstoornissen op het lichaam.
De fysieke manifestaties van eetstoornissen zijn divers en hangen af van specifieke gedragingen en de duur van de stoornis.
Welk gedrag kan een teken zijn van een eetstoornis?
Gedrag dat kan wijzen op een eetstoornis omvat een intense preoccupatie met gewicht, lichaamsvorm en eten. Mensen met eetstoornissen vertonen vaak extreme angst om aan te komen en hebben een vertekend beeld van hun lichaam dat niet overeenkomt met de werkelijkheid. Dit kan leiden tot een obsessieve controle over voedselinname en gewicht.
Volgens Casper (1998) zijn depressieve symptomen en stoornissen prominent aanwezig bij eetstoornissen, met hogere depressiepercentages bij patiënten met anorexia en boulimia nervosa. Treasure, Duarte, & Schmidt (2020) benadrukken dat verstoorde houdingen ten opzichte van gewicht, lichaamsvorm en eten een sleutelrol spelen in het ontstaan en de instandhouding van eetstoornissen, die de fysieke gezondheid aantasten en het psychosociaal functioneren verstoren.
Veelvoorkomende tekenen zijn ook extreme stemmingswisselingen, negatieve gevoelens van schuld en distress na het eten, en het vermijden van maaltijden of het eten van zeer kleine hoeveelheden. Sommige personen kunnen overgaan tot het excessief uitoefenen van lichaamsbeweging, het herhaaldelijk kauwen en uitspugen van voedsel zonder het door te slikken, of het gebruik van laxeermiddelen. Het frequent controleren van het uiterlijk in de spiegel, het vaak praten over zichzelf als ‘te dik’ voelen, en het hebben van een rigide eet- of oefenroutine zijn ook indicatief. Personen kunnen ook de badkamer bezoeken direct na maaltijden, wat kan wijzen op braken, en ze kunnen voedsel op verborgen of vreemde plaatsen bewaren.
Deze gedragingen zijn slechts enkele manifestaties van eetstoornissen en kunnen variëren afhankelijk van het type stoornis.
Welke tekenen van eetstoornissen kun je zien bij vrouwen?
Eetstoornissen manifesteren zich bij vrouwen vaak door een preoccupatie met gewicht en diëten, resulterend in weigering om te eten. Specifieke vrouwelijke symptomen omvatten menstruele onregelmatigheden of het uitblijven van de menstruatie (secundaire amenorroe) als gevolg van gewichtsverlies.
Vrouwen kunnen ook last hebben van concentratieproblemen en abnormale laboratoriumbevindingen, zoals afwijkende schildklierhormoonspiegels en bloedtellingen. Het langdurig staan, koude voeten hebben, en slaapproblemen zijn ook tekenen.
Calluses op de vingerkootjes door het opwekken van braken, tandproblemen, broze nagels, droog en fijn haar, spierzwakte, en een gele huid zijn indicatoren. Grote hoeveelheden witte of rode huid op de handen, zwelling van de voeten, slechte wondgenezing, en verminderde immuunfunctie kunnen wijzen op een eetstoornis bij vrouwen.
Hsu (1989) benadrukt dat eetstoornissen vaker voorkomen bij vrouwen dan bij mannen, door de grotere druk op vrouwen om slank te zijn, naast adolescentieturbulentie, een slecht lichaamsbeeld, en rolverwarring.
Welke tekenen van eetstoornissen kun je zien bij mannen?
Mannen met eetstoornissen vertonen vaak specifieke tekenen, zowel gedragsmatig als fysiek, die onderdiagnose en onbehandeling verklaren, zoals aangegeven door Strother, E., Lemberg, R., Stanford, S., & Turberville, D. (2012).
Gedragsmatige tekenen omvatten liegen over eetgewoonten, ontwijkend gedrag bij maaltijden, frequent oordelen over eigen lichaam, overeten of juist ontzeggen van voedsel, direct na eten naar de badkamer gaan, voedsel hamsteren of stelen, en excessief sporten. Mannen trekken zich ook vaak terug van familie en vrienden en ontwikkelen eetrituelen zoals het herindelen van voedsel op hun bord.
Fysieke tekenen zijn onder meer gewichtsverlies, afname van spiermassa, tanderosie, constant koud voelen, verminderd libido, verstoorde slaappatronen, constipatie, maagpijn, schade aan de slokdarm, onregelmatige hartslag, en duizeligheid.
Het is belangrijk te onthouden dat de aanwezigheid van deze tekenen niet automatisch een eetstoornis garandeert, maar ze vormen wel belangrijke indicatoren.
Hoe kun je zien of je kind een eetstoornis ontwikkelt?
Signalen dat je kind mogelijk een eetstoornis ontwikkelt, zijn divers en vereisen aandacht voor zowel fysieke als gedragsmatige veranderingen. Volgens Hornberger & Lane (2017) in “Identification and Management of Eating Disorders in Children and Adolescents” in Pediatrics, is het essentieel dat kinderartsen eetstoornissen bij kinderen en adolescenten vroegtijdig herkennen en beheren.
Fysieke tekenen omvatten onverklaarbaar gewichtsverlies of-toename, plotselinge veranderingen in eetpatronen zoals het vermijden van maaltijden of een obsessie met calorieën en voedingswaarde. Kinderen kunnen ook een buitensporige focus op hun lichaam en uiterlijk tonen, inclusief een negatieve perceptie van lichaamsdelen. Gastro-intestinale klachten zonder duidelijke oorzaak, tandproblemen, haaruitval of dunner wordend haar, en een verhoogde gevoeligheid voor kou kunnen ook indicatoren zijn.
Gedragsveranderingen omvatten het vermijden van sociale situaties rondom eten, een excessieve interesse in voedselbereiding zonder zelf veel te eten, en het ontwikkelen van rituelen rondom eten zoals het eten van zeer kleine porties.
Hoe weet je of je zelf een eetstoornis ontwikkelt?
Als je jezelf afvraagt of je een eetstoornis ontwikkelt, let dan op veranderingen in hoe je over eten en je lichaam denkt. Merk je een obsessie met je gewicht, vorm of dieet op? Een teken kan zijn dat je extreem gefocust bent op wat en hoeveel je eet, mogelijk met een strikte naleving van specifieke diëten. Als je jezelf betrapt op het snijden van eten in kleine stukjes of het ontwikkelen van rituelen rond eten, kan dit wijzen op een poging om controle te houden.
Een snelle gewichtstoename of-verlies, vooral als het intentioneel is, kan ook een indicatie zijn. Let op of je excessief bezig bent met diëten of oefeningen, soms tot het punt van uitsluiting van andere activiteiten. Het verbergen of hamsteren van eten op geheime locaties kan een teken zijn, evenals het vertonen van een vertekend beeld van je lichaamsgrootte of-vorm.
Als je je schuldig of beschaamd voelt na het eten, of als je voorkeuren voor eten drastisch veranderen, zijn dit mogelijke signalen. Deze veranderingen kunnen zich uiten in het vermijden van maaltijden, het kiezen voor voedsel in zeer kleine porties, of het uitsluiten van bepaalde voedingsmiddelen of voedselgroepen zonder medische reden.
Waarom is het zo moeilijk te zien of iemand een eetstoornis heeft?
Het is moeilijk te zien of iemand een eetstoornis heeft omdat de symptomen subtiel en geleidelijk ontwikkelen. Veranderingen in lichaamsgrootte zijn niet altijd specifiek voor eetstoornissen, waardoor het lastiger wordt om deze te herkennen. Mensen met een eetstoornis proberen vaak hun voedselinname of-beperkingen geheim te houden, wat het identificeren bemoeilijkt. Ze kunnen liegen over wat ze hebben gegeten of extreme hoeveelheden oefeningen doen in het geheim. Deze geheimhouding is cruciaal voor hen om controle te behouden over hun eetgedrag.
Eetstoornissen zijn niet alleen gelinkt aan voedsel en gewicht, maar ook aan mentale gezondheidsproblemen. Dit maakt het moeilijker om de stoornis direct te koppelen aan eetgedrag alleen. Stemmingsschommelingen, terugtrekken uit sociale activiteiten of zich isoleren kunnen ook tekenen zijn, maar deze worden vaak toegeschreven aan andere oorzaken, waardoor vroege signalen over het hoofd worden gezien.
De complexiteit van eetstoornissen, waarbij symptomen zich op verschillende manieren kunnen manifesteren en overlappen met andere aandoeningen, compliceert de diagnose. Het vereist een grondige kennis en aandacht van professionals om de subtiele gedrags- en houdingsveranderingen te identificeren die op een probleem kunnen wijzen.
Wat moet je doen als je ziet dat een dierbare een eetstoornis heeft?
Als je vermoedt dat een dierbare kampt met een eetstoornis, is het cruciaal om zorgvuldig en ondersteunend te handelen. Begin met jezelf te informeren over de verschillende soorten eetstoornissen, hun symptomen en de mogelijke gevolgen. Dit stelt je in staat om de tekenen te herkennen en begrip te tonen.
Spreek je bezorgdheid op een zachte manier uit, zonder te beschuldigen of te oordelen. Gebruik geen beschuldigende taal, maar uit in plaats daarvan je zorgen door te zeggen dat je veranderingen hebt opgemerkt in hun eetgewoonten of lichaamsbeeld die je zorgen baren. Moedig je dierbare aan om vrijuit te spreken over hun ervaringen en emoties, en luister zonder oordeel.
Bied hulp aan door middel van het suggereren van professionele hulp, zoals therapie of een medische evaluatie. Respecteer hun autonomie door hen de beslissing te laten nemen om hulp te zoeken, maar blijf ondersteunend en betrokken bij hun keuze. Het bijwonen van afspraken samen of het regelmatig communiceren met professionals kan hen aanmoedigen en laten zien dat je er bent om te ondersteunen.
Het is ook belangrijk om grenzen te respecteren en niet toe te staan dat de eetstoornis het gedrag binnen het huishouden dicteert, zoals het verbergen van voedsel of het toestaan van overmatige lichaamsbeweging. Bied een veilige omgeving die herstel mogelijk maakt en bescherm hun veiligheid boven alles.
Onthoud dat eetstoornissen complex zijn en gespecialiseerde zorg vereisen voor een effectief herstel. Jouw steun kan cruciaal zijn in hun weg naar herstel, maar het volgen van professionele richtlijnen en het bieden van een niet-oordelende, ondersteunende aanwezigheid is essentieel.
Welke soorten eetstoornissen hebben de meest ernstige symptomen?
Sommige types eetstoornissen met ernstige symptomen omvatten de volgende.
- Anorexia nervosa kenmerkt zich door extreme beperking van voedselinname, leidend tot significant gewichtsverlies en een vervormd lichaamsbeeld, met een intense angst om aan te komen. Dit gaat vaak gepaard met een gebrek aan erkenning van de ernst van de lichaamsgrootte en-gewicht.
- Boulimia nervosa omvat episodes van eetbuien gevolgd door compenserend gedrag zoals braken, om gewichtstoename te voorkomen, ondanks het behouden van een typisch lichaamsgewicht. Dit kan leiden tot maag- en gastro-intestinale klachten, tanderosie, en callussen op de vingers.
- Binge-eating disorder (BED) wordt gekenmerkt door het consumeren van grote hoeveelheden voedsel in korte tijd, gepaard met gevoelens van wanhoop over het gebrek aan controle over deze episodes, zonder de typische compenserende gedragingen van boulimia.
Deze soorten eetstoornissen vereisen professionele interventie voor effectief beheer en herstel, gezien de ernstige fysieke en psychologische gevolgen.
