Orthorexia nervosa is een obsessieve focus op gezond eten. Mensen volgen strikte diëten en vermijden voedsel dat zij als ‘onzuiver’ zien. Dit leidt tot sociale isolatie, stress en in sommige gevallen fysieke gezondheidsproblemen door eenzijdige voedingskeuzes.
Orthorexia, hoewel niet officieel erkend als een aparte eetstoornis in veel diagnostische handleidingen, toont opmerkelijke overlap met andere eetstoornissen en benadrukt de complexiteit van eetgedrag en de impact op mentale gezondheid. De primaire psychologische oorzaken van orthorexia zijn perfectionisme, een hoge mate van angst en een laag zelfbeeld, waarbij mensen voeding gebruiken als middel om controle en een gevoel van superioriteit te bereiken.
Socio-culturele factoren spelen ook een prominente rol; de druk van media, social media en de wellnesscultuur versterken het ideaalbeeld van gezondheid en fitness, waardoor de angst om niet aan deze eisen te voldoen, toeneemt. Biologische of genetische predisposities voor angststoornissen of obsessief-compulsieve stoornissen kunnen de ontwikkeling van orthorexia versterken.
Specifieke gedragspatronen, zoals het volgen van extreem strenge diëten of het uitsluiten van bepaalde voedingsmiddelen zonder medische reden, kunnen dienen als gedragsmatige triggers. Deze factoren, in combinatie, leiden tot een obsessieve focus op gezond eten, wat uiteindelijk de kwaliteit van leven vermindert.
Wat zijn de voornaamste psychologische oorzaken van orthorexia?
Orthorexia wordt veroorzaakt door perfectionisme, angst en een negatief zelfbeeld. Het leidt tot een obsessie met gezond eten en angst voor ‘onzuiver’ voedsel. De stoornis kent psychologische en socio-culturele elementen en wordt gelinkt aan eetstoornissen en obsessief gedrag.
Perfectionisme manifesteert zich in de niet-aflatende streving naar een ideaal dieet, wat kan leiden tot ongezonde obsessies met voedselpuurheid. Angststoornissen versterken de vrees voor bepaalde voedingsmiddelen, terwijl een laag zelfbeeld bijdraagt aan de ontwikkeling van orthorexia door ontevredenheid met het lichaam en de angst om de controle te verliezen.
McComb en Mills (2019) benadrukken dat orthorexia nervosa positief geassocieerd is met perfectionisme, obsessief-compulsieve trekken, psychopathologie, eetstoornissen, dieetgeschiedenis, slecht lichaamsbeeld en de drang naar dunheid.
Hoe draagt perfectionisme bij aan de ontwikkeling van orthorexia?
Perfectionisme, het streven naar foutloosheid en het stellen van extreem hoge eisen aan zichzelf, manifesteert zich in orthorexia door een obsessieve focus op ‘gezond’ eten.
Het streven naar perfectionisme kan leiden tot rigide voedselregels en obsessieve gedachten over voeding en gezondheid. Perfectionisme voedt tevens de angst voor het maken van fouten in het dieet, wat bijdraagt aan de ontwikkeling van orthorexia nervosa.
Het onderzoek van Barnes en Caltabiano (2017) toont aan dat hoger perfectionisme, gerichtheid op uiterlijk, zorgen over overgewicht en een geschiedenis van een eetstoornis geassocieerd zijn met orthorexia nervosa. Deze bevindingen benadrukken hoe perfectionistische trekken en een negatieve lichaamsbeleving bijdragen aan het ontstaan van orthorexia, waarbij mensen extreem veel tijd besteden aan het plannen en bereiden van voedsel volgens zelfopgelegde regels om elk gevoel van imperfectie te vermijden.
Is er een verband tussen angststoornissen en orthorexia?
Ja, angststoornissen worden vaak gelinkt aan orthorexia. Angst kan leiden tot rigide eetgedrag en sociale vermijding. Onderzoek van Farchakh et al. (2019) toont een verband bij studenten. Effectieve behandelingen richten zich op zowel angst als eetdwang, zoals therapieën met blootstelling en responspreventie.
Verhoogt een laag zelfbeeld de kwetsbaarheid voor orthorexia?
Een laag zelfbeeld verhoogt de kwetsbaarheid voor orthorexia. Dit draagt bij aan obsessief gedrag rondom voeding. Onderzoek van McComb en Mills (2019) toont aan dat orthorexia geassocieerd is met perfectionisme, obsessief-compulsieve trekken, eetstoornissen, diëten en een streven naar dunheid. Preventie moet focussen op het versterken van zelfwaardering.
Hoe beïnvloeden culturele en sociale factoren orthorexia?
Culturele en sociale factoren beïnvloeden orthorexia via lichaamsbeeld, wellnesscultuur en social media. Ook familiedynamiek en persoonlijkheidstrekken zoals meegaandheid spelen een rol. Verder benadrukt wellnesscultuur het belang van goede gezondheid en fitness, vaak met een focus op specifieke voedingsmiddelen of diëten.
Volgens Strahler et al. (2020) spelen socio-culturele factoren, waaronder persoonlijkheidstrekken zoals meegaandheid en gevoeligheid, een sleutelrol in het bepalen van orthorexisch eetgedrag. Deze factoren dragen bij aan de ontwikkeling van orthorexia door het aanmoedigen van restrictieve eetpatronen in de naam van gezondheid, wat kan leiden tot obsessief gedrag rondom voeding.
Welke rol speelt de “wellnesscultuur” bij het uitlokken van orthorexia?
Wellnesscultuur legt nadruk op gezondheid via voeding, fitness en mentale balans. Deze focus op “clean eating” en een ideale levensstijl kan orthorexisch gedrag stimuleren. Orthorexia nervosa is een obsessie met gezond eten en extreem restrictieve diëten met “zuiver” voedsel.
De druk om een perfect lichaam te bereiken en de angst voor ongezond voedsel zijn significante triggers voor orthorexia. Baker (2022) belicht hoe “health influencers” tijdens de COVID-19 pandemie online de wellnesscultuur gebruikten om misleidende informatie, complotdenken en extreemrechtse ideeën te verspreiden. Ondanks dat de wellnesscultuur aanvankelijk als democratiserend en progressief werd gezien, draagt deze bij aan een omgeving waarin orthorexisch gedrag wordt versterkt.
Social media platforms zoals Instagram versterken deze idealen door het tentoonstellen van een idealistisch beeld rondom gezondheid en fitness, wat leidt tot onbereikbare standaarden. Dit resulteert in angst en schuldgevoelens bij het niet voldoen aan deze normen. De reclame van restrictieve diëten en de focus op voedselbereiding en-consumptie bieden een structuur die mensen helpt controle te voelen in een anders onzekere samenleving.
Het kan dienen als een copingmechanisme voor het beheersen van persoonlijke en maatschappelijke problemen of onzekerheden. Echter, de constante nadruk op de gevaren van bewerkt voedsel en het streven om dit te vermijden, versterkt een moralistische kijk op voeding, die zuiverheid en persoonlijke deugd gelijkstelt. Dit draagt enorm bij aan het ontstaan en de versterking van orthorexisch gedrag.
Kan social media orthorexisch gedrag bevorderen?
Ja. Social media, vooral Instagram, versterkt orthorexisch gedrag door het delen van perfecte beelden van gezond eten en lichamen. Turner en Lefevre (2017) tonen aan dat intensief gebruik het risico op orthorexia vergroot, door druk om onrealistische gezondheidsidealen na te streven.
Hoe beïnvloeden familiedynamiek of trauma het risico op orthorexia?
Familiedynamiek en trauma beïnvloeden het risico op orthorexia, omdat kindertijd trauma’s en familieproblemen eetstoornissen kunnen veroorzaken. Een chaotische of controlerende omgeving leidt tot rigide eetgedrag, terwijl gebrek aan emotionele steun obsessief eetgedrag versterkt en het risico op orthorexia verhoogt.
Zijn er biologische of genetische predisposities voor orthorexia?
Biologische en genetische factoren beïnvloeden de aanleg voor orthorexia. Veranderende serotoninespiegels en disfunctie van beloningscircuits dragen bij aan de stoornis. Stressresponsen en neurobiologische reacties, gerelateerd aan perfectionisme, verhogen het risico op orthorexia en eetstoornissen.
Onderzoek toont aan dat mensen met een familiegeschiedenis van eetstoornissen of bepaalde psychologische kenmerken, zoals obsessief-compulsieve stoornis (OCS), een hogere kwetsbaarheid hebben om orthorexia te ontwikkelen. Neurocognitieve eigenschappen, familiegeschiedenis van eetstoornissen en erfelijke predisposities zijn belangrijke onderwerpen in de studie naar orthorexia nervosa. Bewijs wijst op de invloed van genetische factoren en de aanwezigheid van bepaalde neurocognitieve trekken die de vatbaarheid voor ON kunnen verhogen.
Bovendien delen mensen met ON vaak een familiegeschiedenis van eetstoornissen, wat de rol van erfelijke predisposities benadrukt. Onderzoek door Cheshire, A., Berry, M., & Fixsen, A. (2020) in “Appetite” benadrukt dat orthorexia een multifactoriële eetstoornis is, beïnvloed door individuele, externe en maatschappelijke factoren, waaronder een overmatige focus op voedselkeuzes, tegenstrijdige dieetinformatie en persoonlijke verantwoordelijkheid voor gezondheid.
Dit suggereert dat een combinatie van genetische, psychologische en socio culturele factoren bijdraagt aan de ontwikkeling van ON, maar verder onderzoek is nodig om deze relaties te verduidelijken.
Is orthorexia gekoppeld aan erfelijke neurocognitieve eigenschappen?
Neurocognitieve eigenschappen betreffen hersenfuncties als denken, geheugen en aandacht. Deze eigenschappen kunnen erfelijk zijn en beïnvloeden hoe mensen de wereld waarnemen en ermee omgaan. Geslacht en zelfwaardering lijken meestal geen rol te spelen.
Onderzoek door McComb en Mills (2019) toont aan dat orthorexia nervosa, een obsessie met gezond eten, verband houdt met perfectionisme, obsessief-compulsieve eigenschappen, psychopathologie, eetstoornissen, diëten, een negatief lichaamsbeeld en een streven naar dunheid.
Orthorexia deelt neurocognitieve kwetsbaarheden met stoornissen zoals OCD, waarbij scans onregelmatigheden in de hersenactiviteit onthullen. Deze bevindingen tonen aan dat bepaalde erfelijke neurocognitieve eigenschappen de kans op het ontwikkelen van orthorexia kunnen vergroten.
Verhoogt een familiegeschiedenis van eetstoornissen het risico op orthorexia?
Een familiegeschiedenis van eetstoornissen verhoogt het risico op orthorexia. Genetische factoren en aangeleerd gedrag dragen bij aan de ontwikkeling van de aandoening. Gezinsleden vertonen vaak vergelijkbaar eetgedrag, wat het risico op rigide eetpatronen en orthorexia vergroot.
Wat zijn gangbare triggers voor orthorexia?
De meest gangbare triggers voor orthorexia zijn diëten, obsessie met sporten en blootstelling aan bepaalde media. Het gedrag kan escaleren tot een punt waarop het individu zich obsessief bezig houdt met de zuiverheid van voedsel, wat leidt tot sociale isolatie en emotionele problemen.
Diëten, mode-diëten, en een obsessie met sporten zijn veelvoorkomende triggers. Deze gedragingen verhogen de kans op orthorexia door een extreme focus op voedselkwaliteit en lichaamsbeweging. Het onderzoek van Håman et al. (2015) benadrukt de noodzaak van meer holistisch en sociaal-gezondheidsonderzoek naar orthorexia, met speciale aandacht voor de rol van sport en beweging.
Dit toont aan dat een diepgaander begrip van deze factoren essentieel is voor het herkennen en behandelen van de stoornis.
Kan diëten of het volgen van populaire diëten leiden tot orthorexia?
Het volgen van populaire diëten kan orthorexia veroorzaken. Extreme diëten triggeren obsessie met voedselzuiverheid. Onderzoek van Tuck et al. (2022) toont aan dat restrictieve diëten voor spijsverteringsproblemen het risico op orthorexia nervosa bij patiënten met maag-darm-aandoeningen verhogen.
Het elimineren van bepaalde voedselgroepen en het strikt volgen van rigide dieetregels, vaak gepromoot door mode-diëten zoals keto, kan leiden tot een obsessieve focus op ‘gezond’ eten. Deze fixatie op voedselzuiverheid en het vermijden van als ‘slecht’ bestempelde voedingsmiddelen, kan escaleren tot orthorexia nervosa. Dit wordt gekenmerkt door een ongezonde aandacht voor het eten van voedsel dat men als puur of optimaal voor de gezondheid beschouwt, vaak ten koste van sociaal functioneren en algemeen welzijn.
De media versterken deze obsessie door het ideaalbeeld van welzijn en perfectie te promoten, wat mensen aanmoedigt tot vergelijking en het nastreven van een onrealistisch ideaal van voedselzuiverheid. Dit kan gezonde eetgewoonten snel doen omslaan in gedrag dat het leven verstoort, waarbij de angst om ‘verkeerd’ te eten leidt tot het vermijden van hele voedselgroepen en het strikt volgen van zelfopgelegde voedingsregels.
Wat is de link tussen sportobsessie en orthorexia?
Sportobsessie versterkt orthorexia door de strikte controle over voeding en eetgedrag. Håman et al. (2015) toont aan dat overmatig sporten en obsessie met voeding een vicieuze cirkel van stress en angst creëren, vooral bij atleten die streven naar een ‘perfect’ lichaam.
Op welke manier wijken de oorzaken van orthorexia af van die van andere eetstoornissen?
Orthorexia onderscheidt zich van andere eetstoornissen doordat het primair gedreven wordt door een obsessie voor gezond eten. Mensen met orthorexia streven naar perfectie in hun dieet door alleen voedsel te eten dat zij als puur en gezond beschouwen, wat leidt tot een rigide naleving van zelfopgelegde voedingsregels.
Het verschilt van aandoeningen zoals anorexia en boulimia, waarbij de focus voornamelijk ligt op gewichtsverlies en de controle over de calorie-inname. Orthorexia en andere eetstoornissen delen bepaalde onderliggende oorzaken zoals perfectionisme, een sterke focus op lichaamsbeeld en de invloed van socio culturele factoren. Echter, de specifieke motivatie achter orthorexia- de obsessie met voedselkwaliteit en het vermijden van voedsel dat als onzuiver wordt beschouwd- onderscheidt het duidelijk.
Volgens onderzoek van Brytek-Matera et al. (2015) wordt orthorexia nervosa negatief beïnvloed door eetstoornis gerelateerde factoren zoals eetstoornis, gewichtsbezorgdheid, gezondheids- en uiterlijke oriëntatie. Dit wijst erop dat, hoewel er psychologische en emotionele overlap is met andere eetstoornissen, de specifieke focus op de kwaliteit en zuiverheid van voedsel orthorexia onderscheidt van aandoeningen zoals anorexia en boulimia, die voornamelijk draaien om gewicht en calorieën.
Wat is orthorexia precies?
Orthorexia nervosa is een eetstoornis gedefinieerd door een obsessie met gezond eten en het vermijden van voedsel dat als ongezond wordt beschouwd. Deze stoornis kenmerkt zich door een rigide naleving van zelfopgelegde voedingsregels, wat leidt tot behoorlijke angst of stress bij het idee van afwijken hiervan.
Mensen met orthorexia zijn overmatig bezorgd over de zuiverheid van hun voedsel, waarbij ze vaak bewerkt voedsel en ingrediënten die ze als onzuiver beschouwen, vermijden.
Dit kan resulteren in sociale isolatie, emotionele problemen en in ernstige gevallen, ondervoeding of andere gezondheidscomplicaties door een te restrictief dieet. Volgens Horovitz en Argyrides (2023) is orthorexia nervosa een complexe stoornis met uiteenlopende prevalentiecijfers, risicofactoren, diagnosemethoden en behandelopties.
Hoewel orthorexia nervosa overeenkomsten vertoont met andere eetstoornissen zoals anorexia en boulimia nervosa, als de obsessieve focus op voeding en het negatieve effect op de gezondheid, wordt het gedreven door de wens naar een perfecte gezondheid in plaats van gewichtsverlies. Orthorexia nervosa is nog niet officieel erkend in diagnostische handboeken voor mentale stoornissen, maar de toenemende aandacht benadrukt de noodzaak voor een formele erkenning en een gestandaardiseerde benadering voor diagnose en behandeling.
Is orthorexia beter vergelijkbaar met OCS dan traditionele eetstoornissen?
Orthorexia vertoont overeenkomsten met OCS, vooral in obsessieve gedragingen en rigide routines. Zagaria et al. (2021) tonen aan dat orthorexia meer gerelateerd is aan eetstoornissen dan aan OCS, en zich richt op ‘gezond’ eten en perfectionisme.
Wat zijn de belangrijkste verschillen tussen orthorexia en gezond eten?
De belangrijkste verschillen tussen orthorexia en gezond eten zijn obsessie versus balans. Orthorexia draait om voedselbeperkingen en angst, terwijl gezond eten evenwichtig, flexibel en gericht is op gezondheidsdoelen. Orthorexia leidt tot stress, terwijl gezond eten sociale aanpassing bevordert.
