Gezinstherapie is een actieve, gezinsgerichte benadering voor de behandeling van eetstoornissen, waarbij het gezin niet als oorzaak van de eetstoornis, maar als essentieel hulpmiddel voor herstel wordt gezien.
Gezinstherapie is bewezen effectief in het verminderen van de symptomen van eetstoornissen en het bevorderen van herstel. Onderzoek toont aan dat patiënten die ermee behandeld worden, vaak sneller herstellen in vergelijking met individuele therapie.
De fundamentele aannames zijn dat de eetstoornis wordt gezien als een ziekte die niet alleen het individu, maar het hele gezin treft, en dat herstel het best ondersteund wordt binnen de gezinscontext.
Gezinstherapie wordt beschouwd als een evidence-based interventie, wat betekent dat er ruim bewijs is dat de effectiviteit ervan ondersteunt. Deze benadering draagt bij aan het verminderen van de kans op terugval en ondersteunt het gezin in het creëren van een omgeving die gezond gedrag bevordert.
Wat is gezinsgerichte therapie?
Gezinsgerichte therapie (Family-based treatment of FBT), ook bekend als de Maudsley Methode, is een bewezen effectieve poliklinische behandeling voor eetstoornissen bij kinderen en adolescenten. FBT positioneert families als krachtige hulpmiddelen in het herstelproces van de patiënt, waarbij ouders tijdelijk de controle over het eetgedrag van hun kind overnemen.
Deze aanpak volgt een specifieke handleiding en is verdeeld in fasen, waarbij de initiële focus ligt op gewichtsherstel. Ouders worden getraind en gecoacht door therapeuten om disruptieve eetgedragingen te onderbreken en te beheren, terwijl ze ook de onderliggende oorzaken van de eetstoornis aanpakken.
Naarmate de behandeling vordert, krijgt het kind geleidelijk meer zelfstandigheid terug, met aandacht voor overgebleven ontwikkelingskwesties. Gezinsgerichte therapie verschilt van traditionele therapieën door de actieve en centrale rol van het gezin in het herstelproces, ondanks een gebrek aan specifieke informatie over hoe families deze veranderingen kunnen doorvoeren.
Het succes van gezinstherapie bij het behandelen van eetstoornissen ligt in het empoweren van gezinnen om als hulpbron en facilitator van herstel te fungeren, waarbij de nadruk ligt op het herstellen van een gezond gewicht en het beheersen van eetstoornissymptomen.
Welke plek heeft gezinstherapie bij eetstoornissen?
Gezinsgerichte behandeling speelt een cruciale rol bij de behandeling van eetstoornissen. Deze benadering wordt internationaal aanbevolen voor jongeren met eetstoornissen zoals anorexia nervosa en boulimia nervosa.
Gezinstherapie beschouwt ouders als actieve agenten van verandering, wat hen in staat stelt een sleutelrol te spelen in het herstelproces van hun kind. Het uitgangspunt is dat, vooral bij adolescenten, het gezin een essentiële hulpbron vormt bij het faciliteren van herstel.
Onderzoek ondersteunt de effectiviteit van FBT, waarbij hogere herstelpercentages en sterkere uitkomsten worden getoond in vergelijking met andere behandelingen. Dit is vooral het geval bij anorexia nervosa. De behandeling is handboekgestuurd en geleidelijk draagt het de verantwoordelijkheid over aan de adolescent, wat leidt tot een grotere autonomie in de latere fasen.
Gezinsgerichte therapie wordt gezien als een primaire behandelingsoptie voor jongeren met eetstoornissen, vanwege de consistente resultaten die het herstel bevorderen. Het benadrukt het belang van een actieve en betrokken rol van het gezin bij het herstelproces, wat het onderscheidt van individuele therapieën.
Is gezinstherapie effectief voor anorexia en andere eetstoornissen?
Ja, gezinsgerichte behandeling wordt beschouwd als een effectieve aanpak voor anorexia en andere eetstoornissen. Onderzoek van Diamond & Josephson (2005) toont aan dat gezinsbehandelingen effectief zijn voor veel psychiatrische stoornissen bij kinderen en adolescenten.
Ze verbeteren de betrokkenheid, behoud, naleving en effectiviteit van de behandeling. Gezinsgerichte behandeling speelt een sleutelrol bij het behandelen van eetstoornissen bij jongeren. Deze aanpak is oorspronkelijk ontwikkeld voor anorexia nervosa bij adolescenten, maar heeft veelbelovende resultaten getoond voor boulimia nervosa en andere niet gespecificeerde voedings- en eetstoornissen.
Wat zijnde fundamentele aannames van gezinstherapie?
Volgens Rienecke, R.D., Le Grange, D. (2022) in het Journal of Eating Disorders, zijn de fundamentele aannames van de gezinsbehandelingsbenadering de volgende.
- Ten eerste houdt de therapeut een agnostisch standpunt over de oorzaak van de ziekte. Dit betekent dat de therapeut geen vooropgezette ideeën heeft over wat de eetstoornis heeft veroorzaakt, waardoor er ruimte is voor een open exploratie zonder de schuld bij de patiënt of het gezin te leggen.
- Ten tweede neemt de therapeut een niet-autoritaire houding aan in de behandeling. De therapeut fungeert meer als een gids dan als een dictator, wat de familie in staat stelt om zelf beslissingen te nemen over het herstelproces.
- Ten derde worden ouders in staat gesteld om het herstel van hun kind te bewerkstelligen. Zij worden gezien als cruciale hulpbronnen en experts in het leven van hun kind, en de therapie richt zich op het versterken van hun rol bij het faciliteren van verandering.
- Ten vierde wordt de eetstoornis gescheiden van de patiënt en geëxternaliseerd. Dit helpt om de patiënt niet te identificeren met de ziekte en vermindert de schuldgevoelens, waardoor het gezin zich als een eenheid tegen de eetstoornis kan keren zonder de patiënt de schuld te geven.
- Ten slotte gebruikt FBT een pragmatische benadering van de behandeling, met de nadruk op het hier en nu. Dit houdt in dat er minder nadruk ligt op het verkennen van onderliggende oorzaken en meer op het aanpakken van het gedrag en het herstellen van het gewicht als directe doelen, met als doel het onderbreken van de eetstoornisgedragingen en het herstellen van gezonde eetpatronen.
Wat definieert de Maudsley aanpak voor gezinstherapie het beste?
De Maudsley aanpak wordt het best omschreven als een intensieve, op de familie gerichte behandeling voor eetstoornissen, vooral anorexia nervosa, bij adolescenten. Het externaliseert de stoornis, waardoor deze wordt gezien als een externe kracht die de adolescent heeft overgenomen, wat de familie toestaat zich te verenigen tegen de eetstoornis in plaats van tegen het kind.
De behandeling is opgedeeld in drie fasen over een reeks van ongeveer 15 tot 20 sessies verspreid over 12 maanden. In de eerste fase ligt de focus op gewichtsherstel. In de tweede fase wordt de controle over het eten geleidelijk teruggegeven aan de adolescent.
De derde en laatste fase is gericht op het vaststellen van een gezonde identiteit van de adolescent buiten de eetstoornis om en het herintegreren in normale tieneractiviteiten. Het doel is om de herwonnen autonomie te behouden en terugval te voorkomen, waarbij de nadruk ligt op persoonlijke groei en ontwikkeling.
De Maudsley aanpak benadrukt de kracht en het vermogen van gezinnen om te helpen bij het herstel van de eetstoornis, door hen te empoweren en te ondersteunen met de nodige kennis en vaardigheden.
Waarom is de familiedynamiek belangrijk bij eetstoornissen?
Familiedynamiek speelt een belangrijke rol in de ontwikkeling, instandhouding en behandeling van eetstoornissen omdat het de emotionele en communicatieve patronen binnen een gezin beïnvloedt, die direct kunnen bijdragen aan of beschermen tegen de ontwikkeling van deze stoornissen.
Onderzoek van Robinson et al. (2013) benadrukt dat ouderlijke zelfeffectiviteit cruciaal is in het verminderen van symptomen van eetstoornissen, depressieve stemming en angst bij adolescenten in gezinsgebaseerde therapie voor eetstoornissen. Deze bevindingen onderstrepen het belang van het empoweren van ouders om de herstelprocessen van hun kind te faciliteren.
Familiedynamiek beïnvloedt de risico’s op eetstoornissen door genetische predisposities, gedeelde familie-ervaringen en-normen, en de kwaliteit van hechtingsrelaties. Families kunnen ongezonde attitudes ten opzichte van voeding en lichaamsbeeld overdragen, maar ook copingmechanismen voor stress en emotieregulatie. Een stabiele, open communicatie binnen het gezin kan daarentegen een veilige omgeving creëren die het risico op eetstoornissen vermindert.
De interactiepatronen binnen een gezin, zoals perfectionisme, overmatig veeleisende verwachtingen of een gebrek aan emotionele steun, kunnen de kwetsbaarheid voor eetstoornissen verhogen. Aan de andere kant kan een ondersteunende familiedynamiek bijdragen aan een hogere kwaliteit van leven en betere geestelijke gezondheidsuitkomsten door het bieden van effectieve copingstrategieën en een gevoel van veiligheid.
Gezinsgebaseerde therapie benadert de behandeling van eetstoornissen door de familiedynamiek direct aan te pakken, waarbij de nadruk ligt op het verbeteren van communicatie, het repareren van verbroken relaties en het versterken van de banden tussen gezinsleden.
Is gezinstherapie een evidence based psychotherapie?
Ja, gezinstherapie wordt beschouwd als een evidence-based psychotherapie. Het is een directe, klinisch ondersteunde aanpak die ouders in staat stelt actief bij te dragen aan het herstel van hun kind, door hen te helpen bij het normaliseren van eetgedrag.
Recent onderzoek en systematische reviews ondersteunen de effectiviteit van gezinsgerichte psychotherapie bij de behandeling van eetstoornissen bij jongeren. Deze aanpak is manualized, wat betekent dat het een gestructureerde methode volgt, waardoor therapeuten en families specifieke richtlijnen hebben om de behandeling uit te voeren.
Onderzoek van Larner (2004) in “Family Therapy and the Politics of Evidence” bevestigd dat gezinsgerichte therapie evidence-based is, maar wijst erop dat de unieke benadering en relationele focus van familie therapie soms belemmeringen vormen voor de acceptatie ervan.
Kunnen de families van personen met anorexia ook hulp krijgen?
Ja, families van personen met anorexia nervosa kunnen en moeten hulp en ondersteuning krijgen. Klinieken erkennen het belang van familieondersteuning en bieden vaak specifieke diensten aan zoals ouderbegeleiding, gezinstherapie en educatieve sessies. Deze services zijn ontworpen om families te onderwijzen, te nurtureren en te ondersteunen, en om hen de middelen te geven om het herstel van hun geliefde te faciliteren en te bevorderen.
Kun je een eetstoornis thuis behandelen?
Hoewel het mogelijk is om thuis behandeling voor een eetstoornis te ontvangen via gespecialiseerde diensten en virtuele programma’s, is het zonder hulp niet aan te raden. Zelf behandelen mist de expertise van professionals die een multidisciplinaire aanpak bieden, essentieel voor effectieve zorg. Het behandelen van familieleden is complex door emotionele betrokkenheid en gebrek aan objectiviteit. Professionele hulpverlening omvat vaak een combinatie van therapie, voedingsadvies en soms medicatie, moeilijk te repliceren in een thuissituatie.