Terugval is het proces waarbij een persoon na een periode van herstel terugkeert naar oude, ongezonde eetgewoonten of gedragingen.
Het voorkomen van terugval bij eetstoornissen is cruciaal omdat het de kans op langdurig herstel verhoogt, de gezondheid beschermt en de kwaliteit van leven verbetert.
Terugvalpreventie omvat de volgende acht technieken.
- Triggers en risicovolle situaties identificeren
- Een persoonlijk coping plan ontwikkelen
- Regelmatige eetpatronen handhaven
- Een sterk ondersteuningssysteem opbouwen
- Negatieve invloeden beperken
- Zelfzorg beoefenen
- Cognitieve gedragstherapie (CGT) gebruiken
- Bij de eerste tekenen van terugval professionele hulp zoeken
Tekenen die wijzen op een terugval bij eetstoornissen zijn onder meer terugkeer naar oude eetgewoonten, extreme focus op lichaamsgewicht en-vorm, en toename van negatieve gevoelens over eten.
Volgens Keel, P., Dorer, D., Franko, D., Jackson, S., & Herzog, D. (2005) in “The American journal of psychiatry” wordt terugval bij vrouwen met eetstoornissen voorspeld door verstoorde lichaamsbeleving, slechtere psychosociale functie, en een combinatie van interpersoonlijke therapie en gerichte lichaamsbeeldwerk tijdens terugvalpreventie.
1. Triggers en risicovolle situaties identificeren
Triggers zijn specifieke stimuli die een verlangen of drang activeren om terug te vallen in oude, ongezonde eetgewoonten. Het identificeren van triggers en risicovolle situaties is een cruciale stap in het voorkomen van terugval bij eetstoornissen. Door deze triggers te herkennen, kunnen individuen waarschuwingssignalen vroegtijdig opmerken en proactief copingstrategieën ontwikkelen om met de situatie om te gaan zonder terug te vallen in disfunctioneel eetgedrag.
Het identificeren van triggers en risicovolle situaties helpt bij het voorkomen van terugval door individuen in staat te stellen persoonlijke plannen te ontwikkelen. Deze plannen bevatten specifieke strategieën om blootstelling aan risicovolle omgevingen te beperken en gezonde copingmechanismen te versterken. Dit proces versterkt het herstel door het vermogen te vergroten om bewust keuzes te maken die het risico op terugval verminderen.
Potentiële triggers kunnen variëren van persoon tot persoon en omvatten situaties, gevoelens of mensen die kwetsbaar maken voor terugval. Het is belangrijk dat elk individu zijn unieke triggers grondig identificeert om effectief te kunnen anticiperen en reageren.
Onderzoek door Grilo et al. (2012) in “The International Journal of Eating Disorders” benadrukt dat hogere werk- en sociale stress significante voorspellers zijn van terugval bij vrouwen met herstelde boulimia nervosa en eetstoornis niet anderszins omschreven. Dit onderstreept het belang van het herkennen van specifieke stressoren als triggers voor terugval bij eetstoornissen.
2. Een persoonlijk coping plan ontwikkelen
Een coping plan is een op maat gemaakte strategie om met specifieke stressoren of triggers om te gaan, gericht op het voorkomen van negatieve gedragspatronen. Het identificeert persoonlijke risicofactoren en stelt specifieke acties voor om deze effectief te beheren of te controleren.
Door het ontwikkelen van een gepersonaliseerd coping plan, wordt iemand voorbereid op het herkennen van vroege waarschuwingssignalen van een terugval en kan proactief ingrijpen om deze te voorkomen.
Dit is cruciaal voor het voorkomen van terugval bij eetstoornissen, omdat het individuen in staat stelt om unieke triggers te identificeren en gepaste copingstrategieën te ontwikkelen. Het bevordert een gevoel van eigen regie en verhoogt de zelfredzaamheid, wat essentieel is voor duurzaam herstel.
Het hebben van een gepersonaliseerd plan verhoogt ook de betrokkenheid bij de behandeling, versterkt de ondersteuning van dierbaren en verbetert de algehele resultaten door het bieden van een duidelijk kader voor het omgaan met uitdagende situaties zonder terug te vallen op ongezonde eetgewoonten.
3. Regelmatige eetpatronen handhaven
Het handhaven van regelmatige eetpatronen helpt bij het voorkomen van terugval bij eetstoornissen. Een gestructureerd eetschema stabiliseert de stofwisseling en vermindert de obsessie met voedsel door hongergevoelens te reguleren. Dit voorkomt extreme honger die kan leiden tot eetbuien.
Regelmatig eten creëert een routine, versterkt gezonde eetgedragingen en vermindert de preoccupatie met eten. Het volgen van een vastgesteld maaltijdschema biedt structuur en helpt bij het handhaven van een gezonde relatie met voedsel.
Lock et al. (2012) benadrukken dat een maaltijdvoorbereidingsgroep effectief en duurzaam is in het verbeteren van de vaardigheid en motivatie bij volwassenen met ernstige eetstoornissen. Het biedt een strategie voor het voorkomen van terugval door het ontwikkelen en ondersteunen van regelmatige eetpatronen. Dit ondersteunt het herstelproces door het verminderen van de drang naar disfunctioneel eetgedrag en het versterken van herstelgedrag.
Regelmatig eten helpt ook bij het verminderen van de fixatie op voedsel en verlaagt de kans op terugval door een gevoel van verantwoordelijkheid en zelfregulatie te bevorderen.
4. Een sterk ondersteuningssysteem opbouwen
Het opbouwen van een sterk steunsysteem is cruciaal voor het voorkomen van terugval bij eetstoornissen. Dit systeem biedt niet alleen emotionele steun, maar helpt ook bij praktische taken zoals maaltijdplanning en boodschappen doen. Het zorgt voor een veilige ruimte waarin individuen zich uit kunnen drukken en bevestiging vinden, wat hun zelfbeeld positief beïnvloedt.
Marcos, Y., & Cantero, M. (2009) in “The Spanish journal of psychology” benadrukken hoe belangrijk het familienetwerk is. Het biedt sociale steun van hoge tevredenheid aan patiënten met eetstoornissen en heeft een positieve impact op hun zelfconcept.
Een sterk steunsysteem biedt bemoediging en benadrukt het belang van een ondersteunende gemeenschap bij het handhaven van herstel. Professionals spelen een sleutelrol door verantwoordelijkheid te houden en individuen te helpen zich aan hun doelen te houden. Dit systeem vermindert isolatie en eenzaamheid door sociaal verbonden te blijven, wat een bekende risicofactor voor terugval is.
Het betrekken van geliefden en het delen van strijd en successen bevordert een gevoel van gemeenschap en maakt een effectievere, veelzijdige interventiestrategie mogelijk. Het herkennen van waarschuwingssignalen en het aanmoedigen om hulp te zoeken, zijn ook essentiële aspecten van een sterk steunsysteem.
5. Negatieve invloeden beperken
Verminderen van negatieve invloeden helpt bij het voorkomen van terugval bij eetstoornissen door verschillende aspecten. Het vermindert de blootstelling aan triggers die ongezonde eetgewoonten kunnen bevorderen. Door het beperken van stress en het vermijden van vergelijkingen met anderen, wordt het risico op terugval verkleind.
Het creëren van een ondersteunende omgeving verhoogt de kans op herstel. Dit omvat het omringen met mensen die herstel bevorderen en het vermijden van situaties die disfunctioneel eetgedrag kunnen triggeren. Het identificeren en actief vermijden van specifieke triggers is cruciaal. Dit vereist zelfinzicht en kan versterkt worden door een systeem van verantwoordelijkheid, zoals het bijhouden van een dagboek of het hebben van een steungroep.
Het ontwikkelen van copingvaardigheden verhoogt de weerbaarheid tegen stressfactoren die eetstoornisgedrag kunnen uitlokken. Het bevorderen van gezonde activiteiten en emoties speelt een sleutelrol in het handhaven van een positief zelfbeeld en het verminderen van de drang naar oude gewoonten. Studies tonen aan dat het actief reduceren van negatieve invloeden en het versterken van positieve ondersteuning duurzaam herstel ondersteunt.
6. Zelfzorg beoefenen
Zelfzorg beoefenen helpt bij het voorkomen van terugval bij eetstoornissen door het managen van stress en het verminderen van negatieve emoties. Het creëren van een gestructureerde routine is cruciaal; het bouwt consistentie op in het herstelproces. Door zelfzorgtechnieken te implementeren, verbetert iemand zijn vermogen om met moeilijke situaties om te gaan, wat een belangrijke copingstrategie is. Het volgen van een routine helpt bij het ontwikkelen van gezonde gewoontes die de herstel van een eetstoornis ondersteunen.
Het betrekken van activiteiten die diepe ontspanning bevorderen, is essentieel voor het voorkomen van gedragingen die kunnen leiden tot een terugval. Het benadrukken van emotionele regulatiepraktijken biedt een gezonde manier om met isolatie om te gaan en stress te verminderen. Door gepersonaliseerde strategieën te identificeren, bouwt een individu mechanismen op die het herstel ondersteunen en bevordert het de ontwikkeling van persoonlijke copingstrategieën.
Het incorporeren van zelfzorg in het dagelijks leven helpt bij het opbouwen van een ondersteunend netwerk, wat cruciaal is voor herstel. Het betrekken van sociale activiteiten helpt bij het bestrijden van de isolatie die vaak gepaard gaat met eetstoornissen. Het demonstreren van zelfzorg helpt bij het ontwikkelen van een ondersteunende omgeving, wat een sleutelfactor is in het voorkomen van terugval.
7. Cognitieve gedragstherapie (CGT) gebruiken
Cognitieve gedragstherapie is een vorm van psychotherapie die zich richt op het identificeren en aanpakken van disfunctionele gedachten, overtuigingen en gedragingen die psychologische problemen veroorzaken. Het combineert cognitieve therapie, die zich concentreert op gedachten en overtuigingen, met gedragstherapie, die zich richt op gedrag. CGT is gebaseerd op het idee dat onze gedachten onze gevoelens en gedragingen beïnvloeden, en door deze gedachten te veranderen, kunnen we ons beter voelen en anders handelen.
Het gebruiken van Cognitieve Gedragstherapie helpt bij het voorkomen van terugval bij eetstoornissen door individuen vaardigheden te leren om negatieve gedachten en gedragspatronen die bijdragen aan de stoornis, te herkennen, uit te dagen en te veranderen. CGT richt zich op het ontwikkelen van gezonde copingmechanismen en het aanpakken van de onderliggende emotionele factoren die eetstoornissen voeden.
8. Bij de eerste tekenen van terugval professionele hulp zoeken
Zoeken naar professionele hulp bij de eerste tekenen van terugval is cruciaal voor het voorkomen van eetstoornissen. Dit proces helpt bij het vroegtijdig herkennen van waarschuwingssignalen en het ontwikkelen van een gepersonaliseerd plan om terugval te voorkomen. Professionals zijn getraind om deze vroege tekenen te identificeren en kunnen specifieke strategieën bieden om triggers te beheren.
Door regelmatig in te checken bij een therapeut of zorgverlener, kan een individu verantwoordelijkheid nemen en de kans op herstel vergroten. Het bieden van onmiddellijke toegang tot zorg zorgt ervoor dat de persoon de juiste behandeling ontvangt, wat het risico op een kleine terugval die uitmondt in een grotere terugval vermindert.
Het benadrukken van mentale gezondheid en het verminderen van schaamte en stigma zijn essentieel om herstel te ondersteunen. Interventie in een vroeg stadium verhoogt de effectiviteit van de behandeling en helpt bij het voorkomen van de ontwikkeling of herhaling van een eetstoornis. Het creëren van een ondersteuningsnetwerk en het volgen van een voorgeschreven behandelplan zijn sleutelaspecten van het behouden van herstel op lange termijn.
Welke tekenen wijzen op een terugval in een eetstoornis?
De sleutelsignalen die wijzen op een terugval in een eetstoornis omvatten het afwijken van een eetplan, terugkeren naar oude gedragingen zoals excessief sporten, een verhoogde liefde of romantiseren van voedsel, zich nostalgisch voelen naar eerdere eetgewoonten, toegenomen geheimhouding of het verbergen van eetgedrag, een constante obsessie met eten, het verwaarlozen of falen om gezond te eten, het vermijden van activiteiten die voorheen plezierig waren, zichzelf isoleren of terugtrekken uit sociale situaties, en het ervaren van stressvolle levensgebeurtenissen of grote veranderingen die als trigger kunnen dienen.
Psychiatrische comorbiditeiten of aandoeningen en trauma kunnen ook indicatoren zijn van een mogelijke terugval. Onderzoek van McFarlane, Olmsted, & Trottier (2008) in “The International journal of eating disorders” benadrukt dat voorbehandeling met calorische restrictie, hogere restsymptomen, een langzamere behandelingsrespons, en gewichtsgerelateerde zelfevaluatie significante voorspellers zijn van terugval bij eetstoornissen.
Het herkennen van deze waarschuwingssignalen vroegtijdig maakt tijdige interventie en preventie van een volledige terugval mogelijk.
Wat zijn de terugvalpercentages van eetstoornissen?
De terugvalpercentages van eetstoornissen verschillen per type stoornis. Bij anorexia nervosa vond een studie in BMC Psychiatry dat 11% van de deelnemers na 18 maanden herstel een volledige terugval en 19% een gedeeltelijke terugval ervoer. De eerste 18 maanden na behandeling markeren het hoogste risico op terugval bij anorexia, met 35% die terugvalt in eetstoornisgedrag.
Voor boulimia nervosa toonde onderzoek in het American Journal of Psychiatry aan dat 31% van de individuen binnen de eerste 6 maanden na behandeling terugviel. Het overgrote deel van de terugvallen bij boulimia nervosa vindt plaats binnen slechts 6 maanden na de behandeling.
Volgens onderzoek van Norring en Sohlberg (1993) in Acta Psychiatrica Scandinavica lopen patiënten met eetstoornissen een risico van 48% op terugval en is hun mortaliteitsrisico 17,8 keer hoger dan verwacht, waarbij patiënten met boulimia een tweemaal zo hoog risico op voortijdige dood hebben vergeleken met patiënten die beperkend eten.
Moet je terugkomen voor terugvalpreventie na het afronden van het eetstoornis behandelplan?
Na de initiële behandeling van een eetstoornis is terugkeer voor terugvalpreventie vaak nodig. Onderzoek wijst uit dat de kans op terugval het hoogst is in de eerste maanden na behandeling, waardoor voortdurende ondersteuning cruciaal is om herstel te behouden.
Patiënten die behandeld zijn voor eetstoornissen hebben een hoog risico op terugval, vooral als ze te maken krijgen met stress of triggers. Daarom is het belangrijk dat zij toegang hebben tot voortgezette behandeling en ondersteuning. Het benadrukken van het belang van deze voortgezette zorg is een sleutelpunt in het voorkomen van terugval en het ondersteunen van een langdurig herstel.
